Φίλης Καϊτατζής: Το «Colpo grosso» με το πρόγραμμα «Ήλιος»

Αν και χωρίς αμφιβολία το πρόγραμμα «Ήλιος» είναι ένα μεγαλόπνοο σχέδιο όπως το «Desertec», κινδυνεύει να έχει την τύχη του Αστακού, αν δεν σεβαστεί τους νόμους της αγοράς, τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και την πραγματικότητα. Μπορεί δηλαδή το όλο εγχείρημα να τιναχτεί στον αέρα παρά τη ρητή διαβεβαίωση του πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου, ότι η υλοποίηση του «Ήλιος» θα καταστεί πρότυπο για εξαγωγή ενέργειας και τη δήλωση μεταξύ άλλων του υπουργού ΠΕΚΑ Γιώργου Παπακωνσταντίνου, ότι το μέλλον της χώρας βρίσκεται στην ΑΠΕ.

Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αγνοηθούν οι δηλώσεις του επιτρόπου Ενέργειας της Ε.Ε. και του υφυπουργού Ενέργειας του γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος. Ο Γκίντερ
Έτινγκερ είπε ότι δεν επαρκούν οι υπάρχουσες (παρούσες) υποδομές για το «Ήλιος» και ο Γιούργκεν Μπέκερ μετέφερε τις επιφυλάξεις της ηγεσίας του Υπουργείου του εξηγώντας ότι η εισαγωγή ενέργειας από την Ελλάδα θα τους ενδιέφερε μεσο-μακροπρόθεσμα και ως συμπληρωματική της δικής τους. Και ότι η χώρα του έχει μειώσει κατά πολύ τις τιμές της ταρίφας για την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά Φ/Β (σε αντίθεση με την Ελλάδα).
Για τις προοπτικές βιωσιμότητας των ιδιωτικών επενδύσεων του «Ήλιος» μίλησε στην ημερίδα ο ειδικός σύμβουλος Κώστας Καραγιάννης.
«Υπάρχουν δύο φάσεις. Η πρώτη θα αφορά συμφωνία πώλησης σε συγκεκριμένη τιμή για 25 χρόνια και θα ισχύσει για τις πρώτες επενδύσεις που θα πραγματοποιηθούν ως το 2018. Σε αυτές η τιμή εκτιμάται ότι θα είναι 13 λεπτά η κιλοβατώρα (σ.σ.: στη Γερμανία από τον επόμενο μήνα θα ισχύει τιμή πώλησης 13,5 λεπτά η κιλοβατώρα και σε κάποια χρόνια αργότερα ίσως και 10). Ακόμα και με 13 λεπτά και με το ελληνικό δημόσιο να εισπράττει το 35% των εσόδων, υπάρχει σημαντικό επενδυτικό κέρδος με εσωτερικό δείκτη ανταποδοτικότητας (IRR) 9,7%.
H ανάλυση της γερμανικής αγοράς ενέργειας έδειξε ότι οι επενδύσεις θα έχουν κέρδος, καθώς με τα χρόνια θα ακριβαίνει το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία και η πώληση θα γίνεται όλο και πιο κερδοφόρα στην κλειδωμένη τιμή. Προϋποθέσεις όμως για αυτό είναι το χαμηλό επιτόκιο 4% και η συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων «στη χρηματοδότηση και παροχή εγγυήσεων». Η δεύτερη φάση θα αφορά επενδύσεις που θα πραγματοποιηθούν μετά το 2018 και οι συμφωνίες θα γίνονται με τους όρους της αγοράς.

Απαγορευτικά όρια
Οι οικονομικοί όροι για την υλοποίηση του προγράμματος είναι απαγορευτικοί για οποιονδήποτε Έλληνα επενδυτή, σχολιάζουν κύκλοι της αγοράς, «αφού το χαμηλό επιτόκιο 4% και το μακροχρόνιο δάνειο 20 ετών μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο από μεγάλους επενδυτικούς οίκους της Γερμανίας ή των ΗΠΑ. Ο φθηνός δανεισμός είναι απαραίτητος για να βγαίνει η επένδυση με τις σχετικές χαμηλές τιμές πώλησης ενέργειας που προβλέπονται (130 ευρώ ανά μεγαβατώρα). Έτσι ο «Ήλιος» θα παραμείνει πιθανότατα ένα κλειστό club για τους λίγους και πολύ μεγάλους ξένους.
Κατά πόσο ο «Ήλιος» κινείται στο σωστό δρόμο αναρωτιέται ο Παναγιώτης Παπασταματίου, πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ «Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας» ξεδιπλώνοντας μια άλλη πτυχή του ζητήματος: «Είναι μια πολύ καλή ιδέα. Απαιτούνται όμως σημαντικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις. Ο νέος νόμος δίνει υπερβολικά προνόμια στο σχέδιο ‘Ήλιος’, τα οποία δεν ισχύουν για τα άλλα έργα όλων των τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενεργειών και το θέτει σε προτεραιότητα ως προς την πρόσβαση στα δίκτυα και την αδειοδότηση, έναντι όλων των άλλων επενδύσεων, ακόμα και των ήδη αδειοδοτημένων. Όμως, τα περισσότερα δίκτυα στη χώρα μας είναι ήδη κορεσμένα και όλες οι αδειοδοτούμενες υπηρεσίες είναι εξαιρετικά υποστελεχωμένες.
Για παράδειγμα, ένα νέο έργο του «Ήλιος» σχεδιάζεται στη νότια Πελοπόννησο, όπως ακούστηκε στην πρόσφατη ημερίδα του ΥΠΕΚΑ. Η Πελοπόννησος είναι μια από τις περιοχές της χώρας με εξαιρετικά περιορισμένο ηλεκτρικό χώρο. Αν υπάρξει εκτός ουράς αδειοδότηση του έργου αυτού, θα έχουμε ως συνέπεια την ακύρωση των ήδη αδειοδοτημένων έργων που αναμένουν να συνδεθούν.
Η πολιτική αυτή αυξάνει την πιθανότητα αποτυχίας και την αβεβαιότητα των άλλων επενδύσεων. Αν όλα αυτά ισχύσουν, πολλές αναπτυξιακές προσπάθειες θα ανασταλούν ή θα επιβραδυνθούν ή θα εγκαταλειφθούν εκουσίως από τους φορείς τους, με κίνδυνο για την πορεία επίτευξης του εθνικού στόχου το 2020 (διείσδυση 40% των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή)».
Στις ΑΠΕ το μέλλον
Στην ημερίδα ο υπουργός ΠΕΚΑ τόνισε, στο πλαίσιο της ομιλίας του για το μακροχρόνιο σχεδιασμό ως το 2050, ότι το μέλλον της χώρας βρίσκεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ότι στο πρόγραμμα «Ήλιος» η ανάπτυξη των Φ/Β θα καλύψει λιγότερο από το 1% της έκτασης της ελληνικής επικράτειας, και δεν θα επιβαρύνει τους καταναλωτές.
Θετικό βήμα χαρακτηρίζει «τα σενάρια» για τον ενεργειακό σχεδιασμό που δημιουργήθηκε με σκοπό τη σύμπραξη του οδικού χάρτη για την ενέργεια ως το 2050 ο Κωνσταντίνος Μανιατόπουλος, πρώην γενικός διευθυντής Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μέλος της Επιτροπής Ενεργειακού Σχεδιασμού.
Πιστεύει, όπως μας δήλωσε, ότι «οι ΑΠΕ αποτελούν το μέλλον στην ανάπτυξη του ενεργειακού τομέα και η συμβολή τους στην ενεργειακή ασφάλεια είναι καίριας σημασίας. Όμως στη χώρα μας έχει επικρατήσει μια καταστροφική για την ενεργειακή οικονομία (αλλά και για την ίδια τη διείσδυση των ΑΠΕ), κοντόφθαλμη προσπάθεια για άμεση επίτευξη υψηλού ποσοστού συμμετοχής τους στο ενεργειακό ισοζύγιο. Τεράστιες επιδοτήσεις για τα φωτοβολταϊκά με διάφορες μορφές επιβαρύνουν τον καταναλωτή, την ανταγωνιστικότητα και αποτελούν απειλή για τον ενεργειακό τομέα. Και μάλιστα πολύ υψηλότερες αυτών που ισχύουν σε χώρες με μικρότερη ηλιοφάνεια και με εγχώρια βιομηχανία εξοπλισμού με συμμετοχή στην αύξηση του ΑΕΠ και την απασχόληση.
Στη σημερινή Ελλάδα της απόλυτης κρίσης είναι απαράδεκτα φαινόμενα η εγκατάσταση εισαγόμενου εξοπλισμού, «οι αγρότες» στα καφενεία με εξασφαλισμένο εισόδημα από Φ/Β, ‘οι εισοδηματίες’ με εγγυημένη και υπέρογκη απόδοση από τις στέγες των σπιτιών τους. Ταυτοχρόνως, παραμένουν εγκαταλελειμμένα έργα καθαρής υδροηλεκτρικής ενέργειας με αδρανή επενδεδυμένα δισ., ενώ οι ανεμογεννήτριες ‘να κοιμούνται στο έδαφος’ επειδή η εγκατάστασή τους σκοντάφτει σε κάθε είδους εμπόδια και τοπικές αντιδράσεις. Μέσα στο κλίμα αυτό προωθείται το σχέδιο ‘Ήλιος’. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ιδέα είναι μεγαλοφυής όπως ήταν και η ιδέα του ‘Desertec’».
«Νομίζω», καταλήγει ο κ. Μανιατόπουλος, «ότι θα ήταν θετικό να γίνει ευρύτερα γνωστή η ανάλυση της (οικονομικής, τεχνικής κ.λπ.) βιωσιμότητας του ‘Ήλιος’, ώστε να απαλειφθούν οι όποιες ανησυχίες ότι μπορεί να έχει τη θλιβερή τύχη του Αστακού».

Εκτεθειμένος ο πολίτης καταναλωτής

«ΠΡΟΦΑΝΩΣ και δεν είναι όλα τέλεια στον ενεργειακό σχεδιασμό. Όμως, σε κάθε περίπτωση, ο οδικός ενεργειακός χάρτης για το 2050 αποτελεί την πρώτη σοβαρή προσπάθεια χάραξης μιας φιλόδοξης και βιώσιμης μακροχρόνιας στρατηγικής για την ενέργεια και την ανάπτυξη», λέει ο Νίκος Χαραλαμπίδης, επίσης μέλος της επιτροπής εθνικού ενεργειακού σχεδιασμού: «Δεν είναι όλα τέλεια, διότι ακόμη δεν έχει προβλεφθεί μια επαρκής μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα επίπεδα που ορίζει η επιστήμη (80% - 95% ως το 2050 με βάση το 1990).
Αυτός ο στόχος, άλλωστε, έχει ήδη ενσωματωθεί στο σχετικό ενεργειακό χάρτη της ευρωπαϊκής επιτροπής. Δεν έχει στεγνώσει καλά-καλά το μελάνι από την πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, που εκτίμησε το ετήσιο κόστος στην εθνική οικονομία από τις λιγνιτικές μας μονάδες σε 2,3 με 3,9 δισ. ευρώ. Αυτό, εμμέσως πλην σαφώς, σημαίνει χαράτσι έως και 362 ευρώ ανά κάτοικο ετησίως».
Ανεξαρτήτως του αν θα ολοκληρωθεί το «Ήλιος», σε κάθε περίπτωση «είναι αναγκαία η κατασκευή των δικτύων σε Ελλάδα και Ευρώπη που θα καταστήσουν εφικτή την απρόσκοπτη μεγάλη ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα, αλλά και τη μεταφορά πράσινης ενέργειας από τον νότο προς το κέντρο της Ευρώπης» προσθέτει ο ίδιος και με την ιδιότητά του ως γενικός διευθυντής της GREENPEACE. Κάτω από τα μεγαλόπνοα σχέδια βρίσκεται εκτεθειμένος και ο πολίτης-καταναλωτής. Αν αποτύχει το σχέδιο, θα πρέπει να αγοράσει ή Ελλάδα ή να ξαναεισαγάγει την ενέργεια από το «Ήλιος», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη χώρα…

(Ισοτιμία, 11/4/2012)