Οι Αποφάσεις στα Φωτοβολταϊκά Επιβαρύνουν Περαιτέρω την Οικονομία και τους Καταναλωτές

του Γιάννη Χατζηβασιλειάδη, Μηχανολόγου-Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, Γενικού Γραμματέα του ΙΕΝΕ

 Οι αποφάσεις του υφυπουργού ΠΕΚΑ της 10.08.2012 για τα φωτοβολταϊκά φαίνεται ότι λήφθηκαν χωρίς στόχους για οικονομικά και κοινωνικά οφέλη και μακράν των κανόνων της αγοράς. Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο η αναπροσαρμογή τιμών και δεν είναι μόνο τα φωτοβολταϊκά. Όλο το θεσμικό πλαίσιο των ΑΠΕ είναι σε σαθρές βάσεις και λάθος δρόμο, περιλαμβάνοντας όχι λίγες αυθαιρεσίες και στρεβλώσεις σε διαδικασίες, τεχνολογίες και
μηχανισμούς υποστήριξης, τα οποία αφαιρούν τις προοπτικές και επιβαρύνουν την οικονομία και τους καταναλωτές.

Στην Ελλάδα της γραφειοκρατίας χρειάσθηκαν έξι χρόνια για να αποδειχθούν έντονα πλέον οι λάθος νόμοι και αποφάσεις όταν φάνηκαν οι υψηλές επιβαρύνσεις στον ηλεκτρικό τομέα και στους καταναλωτές, καθώς και η αδυναμία εξόφλησης των παραγωγών. Με το πρόσχημα της πράσινης ανάπτυξης και της προστασίας του πλανήτη από την κλιματική αλλαγή χρειάσθηκαν δύο χρόνια μόνο και δύο υπουργοί με λάθη και παραλείψεις για να καταστεί προβληματικός ο άλλοτε εύρωστος ηλεκτρικός τομέας, όπου τώρα χρειάζονται επείγουσες λύσεις.

Παρά την κρίσιμη κατάσταση της χώρας και τις μεγάλες καθυστερήσεις στην λήψη των ενδεδειγμένων αποφάσεων δεν φαίνεται να αλλάζει κάτι στην πολιτική ηγεσία. Με αυτήν την παλιά τακτική δεν αντιμετωπίζονται τα προβλήματα αλλά αυτά επιδεινούμενα μεταφέρονται μαζί με τα αυξανόμενα βάρη στην επόμενη γενιά.

Οι υποστηρικτικοί μηχανισμοί για τις ΑΠΕ, όπως είναι το τιμολόγιο αγοράς της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας ( feed- in tariff) έχουν προσωρινό χαρακτήρα με σκοπό να οδηγήσουν σύντομα τις τεχνολογίες αυτές στην ανταγωνιστική αγορά με τις δυνάμεις της αγοράς. Το τιμολόγιο αυτό δεν παύει να είναι και ένα πολύτιμο εργαλείο πολιτικής για την υποστήριξη των πλέον αποδοτικών τεχνολογιών με οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Επομένως, η επιτυχής σχεδίασή του είναι πρωταρχικός στόχος χωρίς να παραβλέπεται και ο συνδυασμός του με τις αναγκαίες διαδικασίες αδειοδότησης για την υλοποίηση των εφαρμογών, οι οποίες πρακτικά πρέπει να είναι μηδενικού κόστους, εντός λογικού χρόνου και βεβαίως χωρίς την εμπορία των αδειών.

Ο υφυπουργός ΠΕΚΑ αποφάσισε αναστολή νέων αδειοδοτήσεων και νέες τιμές στα φωτοβολταϊκά δείχνοντας να συνεχίζονται οι αυθαιρεσίες επί των αυθαιρεσιών με κίνδυνο περαιτέρω στρεβλώσεων και αδυναμιών στην αγορά χωρίς να επιτυγχάνονται οφέλη, αλλά να επαυξάνονται οι επιβαρύνσεις στους καταναλωτές.

Ο ισχυρισμός ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται για την προστασία των καταναλωτών από υπέρογκες επιβαρύνσεις δεν ευσταθεί γιατί πολύ σύντομα οι επιβαρύνσεις στους καταναλωτές θα υπερτριπλασιασθούν, όπως παρακάτω αναλύεται.

1. Αναστολή νέων αδειοδοτήσεων
Η αναστολή νέων αδειοδοτήσεων επ’ αόριστον, με εξαίρεση τα φωτοβολταϊκά σε στέγες <10 kW, είναι μια βίαιη ενέργεια στην αγορά αποκλείοντας νέους επενδυτές από το εσωτερικό και το εξωτερικό, ενώ δεν χρησιμοποιούνται μηχανισμοί με τις ενδεδειγμένες λύσεις για την λειτουργία της αγοράς.

Η απόφαση αυτή του υφυπουργού στέλνει ένα διπλό μήνυμα στην αγορά, ότι οι ΑΠΕ στην Ελλάδα θα αξιοποιηθούν μόνο με τις εγγυημένες τιμές που καθορίζονται από πολιτικές αποφάσεις και ότι η εξουσία ασκείται στην αγορά, ως μη όφειλε, με τις απαγορεύσεις και τις προωθήσεις έργων. Η πολιτική του υπουργείου εκδηλώνεται επιλεκτικά με την εξαίρεση και προώθηση των φωτοβολταϊκών έργων που υπάγονται στον μηχανισμό fast track, θεωρώντας στρατηγικές επενδύσεις αυτά τα μεγάλα έργα, το οποίο αποτελεί την μεγαλύτερη πλάνη εγείροντας ερωτηματικά.

Με αυτήν την απόφαση αντί να εξαλείφονται υιοθετούνται οι στρεβλώσεις του θεσμικού πλαισίου με όλες τις συνέπειες, ενώ ενισχύεται η εμπορία των αδειών προς όφελος των αεριτζήδων, η οποία αποτελεί πληγή στην αγορά των ΑΠΕ και εις βάρος επενδυτών και καταναλωτών.

Εάν ο υφυπουργός ήθελε πράγματι να μειώσει τον έντονα ανοδικό ρυθμό των φωτοβολταϊκών εφαρμογών θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους μηχανισμούς της αγοράς για την αναζωογόνησή της, δίδοντας προτεραιότητα με τις εγγυημένες τιμές στα έργα που έχουν τα μεγαλύτερα οφέλη και βάζοντας ένα άνω όριο ισχύος για εφαρμογές επί εδάφους (κατά το παράδειγμα της Γερμανίας και άλλων χωρών).

Έτσι, με καλά σχεδιασμένες εγγυημένες τιμές προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στις εφαρμογές του οικιακού τομέα και στις στέγες με κλιμάκωση τιμολογίων, καθώς και στις εφαρμογές στα νησιά όπου η μεγαλύτερη ωφελιμότητα, ενώ για εφαρμογές επί εδάφους είναι απολύτως αναγκαίο το όριο ισχύος. Μεγαλύτερης ισχύος έργα θα υποστηρίζονται θεσμικά χωρίς εγγυημένες τιμές, όπως ήδη έχει αρχίσει να γίνεται στην Ισπανία μετά την κατάργηση των εγγυημένων τιμών, αφού η μεγάλη μείωση στις τιμές του εξοπλισμού καθιστά ελκυστική την επένδυση στις ελληνικές συνθήκες ηλιακής ακτινοβολίας.

Η τεχνολογία των φωτοβολταϊκών, όπως και των αιολικών, είναι ήδη στο κατώφλι εισόδου στην ανταγωνιστική αγορά. Έτσι, μια συνετή πολιτική απόφαση με όφελος στην οικονομία και σωστό μήνυμα στην αγορά θα ήταν η υποστήριξη θεσμικά των μεγάλων έργων και αυτών που υπάγονται στο fast track, αλλά χωρίς εγγυημένες τιμές, για να εισέλθουν στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, έτσι ώστε να μην επιβαρύνουν περαιτέρω τον ηλεκτρικό τομέα και τους καταναλωτές. Ενδεχομένως, πιθανή υποστήριξη με φορολογικά κίνητρα στα πρώτα χρόνια ώστε να ξεκινήσει η εφαρμογή του μέτρου (όπως στις ΗΠΑ).

2. Οι νέες τιμές
Οι νέες εγγυημένες τιμές πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταϊκούς σταθμούς καθορίσθηκαν ακολουθώντας την πεπατημένη με επενδυτικά κριτήρια και μόνο και με υποθετικά σενάρια εξέλιξης τιμών εξοπλισμού στα επόμενα χρόνια, χωρίς βέβαια να ληφθούν υπόψη άλλες παράμετροι για οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Είναι αξιοσημείωτη η μικρή διαφορά τιμών μεταξύ των εφαρμογών στις στέγες (<10 kW) και των εφαρμογών επί εδάφους, η οποία υποδηλώνει την έλλειψη πολιτικής. Κατά τα άλλα, οι νέες τιμές της απόφασης δεν χρειάζονται σχολιασμό αφού δεν φαίνεται ότι θα χρησιμοποιηθούν σύντομα. Σε συνδυασμό όμως με την αναστολή νέων αδειοδοτήσεων περιορίζονται οι προοπτικές για σωστή ανάπτυξη της αγοράς, ενώ θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η εμπορία αδειών και αυτό ίσως δείχνει το τι θα ακολουθήσει,.

Η αναθεώρηση τιμών πώλησης περιοδικά επιβάλλεται για να περιορισθεί η επιβάρυνση των καταναλωτών και της οικονομίας αφού μειώνεται το κόστος του εξοπλισμού στα νέα έργα. Στην Ελλάδα, πρακτικά, για πολλά χρόνια δεν έχει γίνει κάποια αναπροσαρμογή τιμών, παρόλη την μεγάλη μείωση των τιμών εξοπλισμού. Με την απόφαση παρατείνονται αυτές οι παλιές τιμές για ακόμη τρία χρόνια περίπου, χάριν και των έργων του fast track, εξασφαλίζοντας υπερβάλλοντα κέρδη, με συνέπεια να επιβαρύνεται υπέρμετρα ο ηλεκτρικός τομέας και οι καταναλωτές για τα επόμενα είκοσι χρόνια.

Είναι προφανές ότι η απόφαση του υφυπουργού υιοθέτησε τις στρεβλώσεις του θεσμικού πλαισίου με όλες τις συνέπειες, έτσι ώστε να αναιρούνται οι όποιες προθέσεις για την προστασία των καταναλωτών από υπέρογκες επιβαρύνσεις.
Οι παλιές τιμές, σύμφωνα με την απόφαση, θα εξακολουθήσουν να ισχύουν για όσα έργα έχουν σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας ή έχει υποβληθεί φάκελος για σύναψη της σύμβασης. Ως γνωστόν, με την υπογραφή της σύμβασης κατοχυρώνεται η εγγυημένη τιμή πώλησης για μια μεγάλη περίοδο από ενάμιση έως τρία χρόνια μέχρι την σύνδεση του έργου στο δίκτυο. Αυτό είναι μια ελληνική ιδιαιτερότητα του νόμου που ευνοεί την εμπορία των αδειών και εξασφαλίζει το χαμηλότερο κόστος στην επένδυση αφού οι τιμές του εξοπλισμού έχουν έντονα πτωτικές τάσεις. Σε αντίθεση, η συνήθης πρακτική σε άλλες χώρες είναι η εφαρμογή της τιμής που ισχύει κατά τον χρόνο σύνδεσης του έργου στο δίκτυο, αφού ο χρόνος υλοποίησης είναι πολύ μικρός.
Εκτιμάται ότι μέχρι την δημοσίευση της απόφασης η ισχύς των έργων προς υλοποίηση με τις παλιές τιμές θα ξεπεράσει τα 2.000Μ W, πλέον των έργων που υπάγονται στον μηχανισμό fast track. Λαμβάνοντας υπόψη ότι στα τέλη Ιουνίου τα έργα σε λειτουργία ήταν 1.015 MW, η επιβάρυνση λόγω φωτοβολταϊκών στον ηλεκτρικό τομέα και στους καταναλωτές αναμένεται σύντομα να υπερτριπλασιασθεί.
Επομένως, δεν φαίνεται να αλλάζει κάτι στην νοοτροπία της πολιτικής ηγεσίας αφού με τις αποφάσεις υιοθετούνται οι στρεβλώσεις και η αγορά δεν μπορεί να λειτουργήσει ομαλά ενώ η επιβάρυνση των καταναλωτών γίνεται επαχθέστερη. Είναι πλάνη να υποστηρίζει κανείς ότι οι αποφάσεις αυτές προστατεύουν τους καταναλωτές.

3. Μέρος των εισφορών της ΕΡΤ στον λογαριασμό για τις ΑΠΕ
Με κοινή υπουργική απόφαση του υφυπουργού ΠΕΚΑ και του υφυπουργού στον πρωθυπουργό, ποσοστό 25% από τις εισφορές που πληρώνουν οι καταναλωτές υπέρ της ΕΡΤ μεταφέρεται στον λογαριασμό του ΛΑΓΗΕ για την κάλυψη των υποχρεώσεων από την ηλεκτροπαραγωγή των ΑΠΕ. Παρόμοιες ρυθμίσεις έχουν γίνει και άλλοτε χωρίς ποτέ να επαρκέσουν οι πόροι, όπως επιβολή ειδικού τέλους λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής και έσοδα από δημοπρατήσεις των αδιάθετων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Αυτές οι ρυθμίσεις είναι πρόχειρες και δεν λύνουν το πρόβλημα που ολοένα γίνεται οξύτερο και επεκτείνεται σε χρονικό ορίζοντα εικοσαετίας. Η πολιτική ηγεσία αρνείται να δει το πρόβλημα και να το αντιμετωπίσει με αναπροσαρμογή των εγγυημένων τιμών ( feed- in tariff) και άλλα μέτρα στις τεχνολογίες. Η διάθεση αυτών των πόρων καθώς και η αναζήτηση νέων είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κακής διαχείρισης δημοσίου χρήματος, όπου η πολιτική ηγεσία εξακολουθεί να έχει χαμηλές επιδόσεις.

Η επιβολή ειδικού τέλους στον λιγνίτη επιβαρύνει τον ηλεκτρικό τομέα και τους καταναλωτές, όπως και το αυξανόμενο ειδικό τέλος ΑΠΕ (ΕΤΜΕΑΡ) στους λογαριασμούς των καταναλωτών. Τα έσοδα από δημοπρατήσεις των αδιάθετων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα ήταν επωφελέστερο να χρησιμοποιηθούν για κοινωνικές παροχές αντί της πενιχρής συμβολής ενός προβληματικού προϋπολογισμού.

Είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι αυτός ο νέος πόρος από τις εισφορές υπέρ της ΕΡΤ κάθε χρόνο θα καλύψει μέρος μόνο των απαιτήσεων που θα προκύψουν από τα φωτοβολταϊκά έργα που προωθεί η κυβέρνηση με την διαδικασία του fast track και μάλιστα για περίοδο είκοσι ετών.
Θα ήταν προτιμότερο να διατεθεί μέρος των πόρων για μελέτες και έρευνα σε καινοτόμες τεχνολογίες που είναι αναγκαίες για την μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ με καλές προοπτικές ιδιαίτερα στα νησιά, καθώς και για άλλες δράσεις στον ενεργειακό τομέα ώστε να καταστεί ανταγωνιστικός. Έτσι, μπορούν να απασχοληθούν εκατοντάδες νέοι επιστήμονες παράγοντας πολύτιμο έργο που θα οδηγήσει σε νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες, όταν τώρα αναγκάζονται να φύγουν από τη χώρα με αποτέλεσμα να χάνεται ένα παραγωγικό δυναμικό υψηλού επιπέδου.

Το σημερινό θεσμικό πλαίσιο ανήκει σε ένα παρελθόν με τις αδυναμίες και τα λάθη του που δεν οδηγεί στο μέλλον. Οι αποφάσεις του υφυπουργού ΠΕΚΑ ακολουθούν την πεπατημένη υιοθετώντας τις στρεβλώσεις χωρίς να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα και επιβαρύνοντας την οικονομία και την κοινωνία για μακρά περίοδο. Εάν αυτό είναι μια πρόγευση για το τι θα επακολουθήσει πρέπει να ανησυχήσει την αγορά και την κοινωνία που φαίνεται να μένει απαθής σαν να μην αντιλαμβάνεται τις συνέπειες τέτοιων αποφάσεων.
Η συνετή αντίδραση ενός υπεύθυνου πολιτικού είναι να αποσύρει αυτές τις αποφάσεις για να κάνει το σωστό, αυτό που επιβάλλεται από την θέση του.

πηγη http://energia.gr/article.asp?art_id=60889